Trước đó 2 năm, Sotheby’s và Christie’s chỉ bán được 22 triệu USD các tác phẩm đương đại châu Á. Đỉnh điểm bùng nổ ở phiên đấu giá Bắc Kinh tháng 11 vừa qua khi một bức tranh của hoạ sĩ 43 tuổi Liu Xiaodong được bán cho một doanh nhân Trung Quốc với giá 2,7 triệu USD - giá cao nhất từng trả cho một bức tranh của thế hệ hoạ sĩ bắt đầu sáng tác sau 1979 khi Trung Quốc tiến hành cải tổ kinh tế.
Cái giá đó đưa Liu vào nhóm thiểu số những hoạ sĩ còn đang sống - bao gồm Damien Hirst của Anh và Jeff Koons của Mỹ - có tác phẩm được bán với giá 2 triệu USD trở lên tại các phiên đấu giá. Ngay cả các chuyên gia của Sotheby’s và Christie’s cũng không thể giải thích được tại sao mỹ thuật đương đại Trung Quốc bỗng dưng đắt giá như thế.
Với giá ngày càng cao, hàng trăm xưởng vẽ, phòng tranh và bảo tàng mỹ thuật tư nhân đang mọc lên như nấm ở các thành phố lớn như Bắc Kinh và Thượng Hải. Các nhà đấu giá Trung Quốc vốn chuyên vào các loại tranh thuỷ mặc truyền thống giờ đây lại hấp tấp đưa các tác phẩm thử nghiệm đương đại ra mặt tiền.
Những hoạ sĩ triệu phú
Mức giá cả triệu đô la đã khiến mỹ thuật thế giới chú ý ngay đến nhóm hoạ sĩ thử nghiệm Trung Quốc trưởng thành trong giai đoạn Cách mạng Văn hoá (1966 - 1976). Sau biến cố Thiên An Môn 1989, mỹ thuật cấp tiến gần như không được trưng bày ở Trung Quốc. Suốt thập niên 1990, nhiều hoạ sĩ phải vất vả kiếm sống và bán được một bức tranh với giá 500 USD đã được coi là trúng số độc đắc.
Tất cả đã thay đổi. Thế hệ hoạ sĩ cấp tiến Trung Quốc ngày nay đã hoá thành những triệu phú đô-la, những người xuất hiện ở các triển lãm trong những bộ thời trang đắt tiền của Gucci và Ferragamo. Hoạ sĩ Wang Guangyi - nổi tiếng với loạt tranh Great Criticism (Đại phê chủ nghĩa) vẽ theo kiểu tranh cổ động thời Cách mạng Văn hoá - lái một chiếc Jaguar và sở hữu một biệt thự xa hoa rộng 3.000m2 ở ngoại ô Bắc Kinh. Yue Minjun - tác giả của một loạt hình nhân tươi cười - có một khu biệt thự kín cổng cao tường ở ngoại ô Bắc Kinh cùng một ngôi nhà kiêm xưởng vẽ rộng hơn 2.000m2. Còn Fang Lijun - hoạ sĩ “hiện thực hoài nghi” - là chủ 6 nhà hàng ở Bắc Kinh và một khách sạn ở phía tây tỉnh Vân Nam.
Tác phẩm
Father and son (Cha và con) sáng tác năm 2005 của Zhang Xiaogang
Nếu bối
cảnh mỹ thuật Trung Quốc hiện nay có thể ví như sự bùng nổ thị trường chứng
khoán thì hoạ sĩ Zhang Xiaogang 48 tuổi chính là hiện tượng Google. Những bức
tranh khổng lồ của Zhang mô tả những bức ảnh gia đình chụp trong thời kỳ Cách mạng
Văn hoá đã thu hút óc tưởng tượng của các nhà sưu tập và bắn giá tranh tăng vọt
theo tốc độ hoả tiễn trong 2 năm qua.
Khi bức Bloodline Series: Comrade N0 120 (Chuỗi huyết thống: Đồng chí N0 120) bán được 979.000 USD ở Sotheby’s vào tháng 3 năm ngoái, nhiều người tưởng rằng giá như thế là đã tới đỉnh và sẽ đi xuống. Nhưng đến tháng 10, nhà sưu tập Anh Charles Saatchi mua một tác phẩm của Zhang ở nhà Christie’s tại London với giá 1,5 triệu USD. Chỉ một tháng sau, tại phiên đấu giá ở Hong Kong của Christie’s, bức Tiananmen Square (Quảng trường Thiên An Môn) sáng tác năm 1993 của Zhang đã bán cho một nhà sưu tập tư nhân với giá 2,3 triệu USD. Theo website Artnet.com chuyên theo dõi giá tranh, trong 2 năm qua Zhang đã có 16 tác phẩm bán với giá từ 500.000 USD trở lên.
Nghệ thuật và thương mại
Giá tranh cao như thế có chính đáng chăng? Uli Sigg, nguyên đại sứ Thuỵ Sĩ ở Trung Quốc và có lẽ là người có bộ sưu tập mỹ thuật đương đại Trung Quốc đồ sộ nhất thế giới với hơn 1.500 tác phẩm, cho rằng thị trường tranh đang sôi sục nhưng chưa kết thúc. Ông giải thích: “Ngay lúc này, không có gì ngăn chặn được việc tranh Trung Quốc lên giá. Ngày càng có nhiều người nhảy vào thị trường này”.
Các phòng tranh phương Tây, nhất là châu Âu, đang hấp tấp ký hợp đồng với các hoạ sĩ Trung Quốc vô danh. Nhiều nghệ sĩ mới ra trường được một năm đã bán những tác phẩm với giá lên tới 10.000 USD. Các hoạ sĩ Trung Quốc tên tuổi đã có danh sách khách hàng chờ mua tranh đặt trước cả năm trời. Các bảo tàng mỹ thuật danh tiếng như Solomon R. Guggenheim Museum ở New York và Pompidou Center ở Paris đang toan tính mở thêm chi nhánh ở Trung Quốc.
Một số nhà phê bình cảnh báo rằng việc tập trung vào giá cả đã dẫn tới chuyện cùn mòn sáng tạo. Các hoạ sĩ Trung Quốc bắt đầu thích biến tấu theo những tác phẩm đã bán cao giá của họ, thay vì thám hiểm những biên cương mới của nghệ thuật. Một số thậm chí thuê cả đội “công nhân” sáng tác tranh theo kiểu lắp ráp dây chuyền.
Christopher Phillips, một nhà tổ chức triển lãm của New York thường xuyên đến Trung Quốc săn lùng những tài năng mới. Trên tờ The New York Times số ra ngày 4.1.2007, ông thuật lại như sau: “Trong chuyến đi gần đây, tôi đến thăm xưởng vẽ của một hoạ sĩ nổi tiếng. Hoạ sĩ đi vắng, nhưng tôi nhìn thấy một mớ khung vải đang được vẽ vời bởi một nhóm thiếu nữ. Những thiếu nữ này trông như vừa mới ở nhà quê lên thành phố nhập cư”.
Cũng có không ít lời ta thán về chuyện nhiều hoạ sĩ Trung Quốc đang phớt lờ các quy chuẩn đấu giá quốc tế. Họ bán tranh trực tiếp cho thị trường đấu giá thay vì bán cho nhà sưu tập trước đã. Nhiều nhà quản lý gallery và chính hoạ sĩ lại gửi đại diện đến các phiên đấu giá để ra giá cho chính tác phẩm của mình hòng đẩy giá lên hay “bảo vệ” giá của những ngôi sao đang lên.
Cơn sốt đấu giá tranh đương đại Trung Quốc cũng châm ngòi cho những tranh cãi về chuyện giá ảo và đầu cơ mỹ thuật. “Các nhà đấu giá đang bán tranh như bán rau”, Weng Ling - giám đốc Gallery Mỹ thuật Thượng Hải nhận xét. “Họ không giáo dục thẩm mỹ cho công chúng mà cũng chẳng giúp hoạ sĩ phát triển tài năng. Nhiều người bán tranh chẳng biết gì về mỹ thuật”.
Theo
Sgtt
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét